CHÍNH QUYỀN SỐ TỈNH BÌNH DƯƠNG: ĐỔI MỚI QUẢN LÝ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHỤC VỤ HƯỚNG TỚI SIÊU ĐÔ THỊ

Bình Dương xác định đây là định hướng chiến lược trọng tâm để chuyển dịch từ mô hình “công nghiệp lắp ráp, gia công” sang “công nghiệp giá trị cao và đổi mới sáng tạo”, đồng thời duy trì đà tăng trưởng bền vững nhằm thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tỉnh phấn đấu trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ số quan trọng của khu vực Đông Nam Bộ và cả nước, đóng vai trò đầu tàu đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và phát triển. Đồng thời, Bình Dương cũng đặt mục tiêu nằm trong nhóm 10 địa phương dẫn đầu cả nước về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, tỉnh đã và đang tập trung xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số và công nghiệp bán dẫn hiện đại, bền vững, đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và toàn vùng Đông Nam Bộ.

1. Khởi nguồn từ tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị

Quá trình xây dựng Chính quyền số tại Bình Dương đã được khởi động và triển khai mạnh mẽ, minh chứng cho sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo tỉnh và sự phối hợp đồng bộ của các sở, ban, ngành trong những năm gần đây. Sự kiện thành lập Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tỉnh Bình Dương theo Quyết định số 1830-QĐ/TU ngày 25/01/2025 đã tạo sự đồng bộ và thống nhất trong triển khai. Ban Chỉ đạo này chịu trách nhiệm trước Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện giải pháp đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Văn phòng Tỉnh ủy được giao là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, có vai trò tham mưu, giúp việc, điều phối, theo dõi và tổng hợp việc triển khai thực hiện các nội dung liên quan trên toàn tỉnh. Các phiên họp định kỳ và đột xuất của Ban Chỉ đạo đã được tổ chức để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo tiền đề vững chắc cho việc triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số.

Điểm nhấn quan trọng trong hành trình này còn là việc Bình Dương được chọn thí điểm và triển khai thành công mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công tích hợp. Mô hình này ứng dụng các công nghệ mới như Trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian xử lý và nâng cao hiệu quả phục vụ hành chính công. Điều này thể hiện sự tiên phong và quyết tâm của Bình Dương trong việc mang lại những giá trị thiết thực cho người dân và doanh nghiệp thông qua Chính quyền số.

Trung tâm Phục vụ hành chính công Bình Dương – Nơi tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính hiện đại, tiện lợi cho người dân và doanh nghiệp

2. Hạ tầng số vững chắc và những bước tiến vượt bậc trong quản lý dữ liệu

Để xây dựng một chính quyền số hiệu quả, nền tảng hạ tầng số vững chắc là yếu tố then chốt. Bình Dương đã tập trung triển khai phát triển hạ tầng số đồng bộ và toàn diện. Hiện tại, 100% xã, phường trên địa bàn tỉnh đã được kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng, cùng với việc lắp đặt 91 điểm cầu hội nghị truyền hình và trang bị đầy đủ thiết bị đầu cuối cho cán bộ cơ sở, đảm bảo sự thông suốt trong hoạt động chỉ đạo, điều hành. Hạ tầng viễn thông, mạng 3G/4G phủ khắp toàn tỉnh với 4018 trạm, trong đó mạng 5G triển khai tại 800 trạm, Internet băng thông rộng phát triển mạnh mẽ với 4,4 triệu thuê bao, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số và tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển các ứng dụng, dịch vụ số trong tương lai. Tỉnh cũng thường xuyên rà soát, xây dựng phương án điều chỉnh kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng tại trụ sở làm việc chính thức của 36 xã, phường mới, đảm bảo hoàn thành và đưa vào sử dụng trước ngày 01/7/2025, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động hành chính sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Thêm vào đó, việc số hóa hoạt động nội bộ và quản lý văn bản đang được đẩy mạnh nhằm nâng cao hiệu quả điều hành. Ứng dụng Văn phòng số đã được triển khai cho các cơ quan đảng tỉnh từ ngày 03/02/2025 và tiếp tục hoàn thiện bổ sung các tính năng. Mục tiêu đến ngày 30/6/2025 là 100% lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện ký số, xử lý hồ sơ trên môi trường điện tử, trừ các trường hợp thuộc phạm vi bí mật nhà nước. Hàng loạt kế hoạch số hóa hoạt động nội bộ và quản lý văn bản đã được triển khai nhằm đảm bảo tính liên thông, đồng bộ và an toàn bí mật nhà nước. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một nền hành chính không giấy tờ, minh bạch và hiệu quả. Tính đến nay, đã cấp 6.050 chứng thư số cho cá nhân, 904 chứng thư số cho cơ quan, 652 SIM ký số và 14.920 chứng thư số tập trung (trong đó: ngành giáo dục: 12.995; ngành y tế: 1.925). Trong lĩnh vực xã hội số, tỉnh đã cấp miễn phí 510.587 chữ ký số, hỗ trợ người dân nâng cấp thiết bị, đổi SIM 2G sang 3G/4G và tặng thiết bị thông minh.

Song song với phát triển hạ tầng, công tác phát triển và khai thác dữ liệu dùng chung là một trọng tâm không thể thiếu. Bình Dương đã triển khai kết nối với 5/10 cơ sở dữ liệu quốc gia, trong đó 04/10 cơ sở dữ liệu (Dân cư, Đăng ký doanh nghiệp, Thủ tục hành chính, Cán bộ, công chức, viên chức) đã kết nối và đang khai thác hiệu quả. Việc này góp phần quan trọng vào việc xây dựng dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống” phục vụ quản lý nhà nước và chuyển đổi số. Công tác số hóa hồ sơ, tài liệu, đặc biệt ở cấp huyện và cấp xã, đang tiến triển tích cực để chuẩn bị cho việc bàn giao và quản lý hiệu quả. Các cơ quan cấp huyện đang rà soát, số hóa văn bản hiện hành nhiệm kỳ 2020-2025 và cấp xã phải hoàn thành số hóa tài liệu 02 nhiệm kỳ (2015-2020 và 2020-2025). Những dữ liệu này không chỉ phục vụ cho công tác quản lý nội bộ mà còn là nền tảng quan trọng cho việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến một cách xuyên suốt và tiện lợi cho người dân.

Tổ công nghệ số cộng đồng và Nhóm Thanh niên tình nguyện hỗ trợ người dân đăng ký chữ ký số công cộng và hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến

3. Phát triển nhân lực số và khuyến khích đổi mới sáng tạo: Nền tảng cho tương lai số

Nhận thức rõ vai trò then chốt của nguồn nhân lực trong quá trình chuyển đổi số, Bình Dương đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo, bồi dưỡng kiến thức khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số và công nghệ số cơ bản cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân. Từ năm 2019 đến tháng 12/2023, tỉnh đã cử 49.010 lượt cán bộ, công chức, viên chức tham gia đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin vào công việc chuyên môn.

Các mô hình như “Tổ công nghệ số cộng đồng” được phát huy cao độ vai trò để phổ cập kỹ năng số cho người dân, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, giúp người dân tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ số. Ngoài ra, tỉnh còn tổ chức các hoạt động như “Ngày hội toàn dân học tập số” vào ngày 10/10 hàng năm. Phong trào “Bình dân học vụ số” được triển khai rộng khắp, hướng tới phổ cập kỹ năng số cho người dân, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của đảng viên, cán bộ và toàn xã hội trong việc học tập, nâng cao nhận thức, phát triển kỹ năng số.

Bên cạnh đó, chính sách thu hút và hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao đã thu hút được 109 người có trình độ đại học trở lên, trong đó có 27 tiến sĩ và 81 bác sĩ, góp phần bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh. Năm 2024, toàn tỉnh đã đào tạo gần 6.000 sinh viên ngành công nghệ thông tin và các ngành liên quan, trong đó có hơn 3.950 sinh viên thuộc chuyên ngành CNTT và khoảng 53 sinh viên theo học chuyên sâu về Trí tuệ nhân tạo (AI) và Khoa học dữ liệu. Đặc biệt, Đại học Thủ Dầu Một đã thành lập Trung tâm Đào tạo và Thiết kế Vi mạch và Trí tuệ nhân tạo, chiêu sinh khóa học thiết kế vi mạch đầu tiên vào tháng 8/2024, thể hiện sự định hướng rõ ràng trong việc đào tạo nhân lực chuyên sâu, đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp bán dẫn và AI.

4. Ứng dụng Chính quyền số và tác động xã hội

Ứng dụng Bình Dương Số là một giải pháp quan trọng, đóng vai trò cầu nối giữa chính quyền và người dân. Đến nay, ứng dụng đã đạt 106.066 lượt cài đặt (trong đó, có 27.267 lượt cài đặt trên Android và có 78.799 lượt cài đặt trên IOS), số lượng truy cập ứng dụng đạt 2.381.395 lượt sử dụng. Ứng dụng Chính Quyền Số Bình Dương đạt 3.808 lượt cài đặt (trong đó, 1.069 lượt trên Android và 2.739 lượt trên iOS), đồng thời đã có video hướng dẫn sử dụng. Ứng dụng này cung cấp thông tin, hỗ trợ tra cứu thủ tục hành chính, theo dõi tiến trình xử lý hồ sơ và trả kết quả dịch vụ công trực tuyến, tiếp nhận phản ánh kiến nghị, phản ánh hiện trường qua Tổng đài 1022, và cho phép sử dụng camera an ninh công cộng. Nhờ vào các tính năng tiện ích, “Bình Dương Số” đã trở thành kênh tương tác giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp, tạo môi trường giao tiếp hiệu quả và kích thích người dân tích cực sử dụng các dịch vụ công. Đây là minh chứng cho việc cải thiện mức độ tương tác giữa chính quyền và cộng đồng dân cư, doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để người dân sử dụng dịch vụ công một cách hiệu quả.

Một trong những sáng kiến nổi bật của Bình Dương là chương trình thu gom thiết bị điện tử thông minh trao tặng người dân có hoàn cảnh khó khăn không có thiết bị thông minh, nhằm giúp họ tham gia chuyển đổi số cộng đồng. Đến nay, chương trình đã thu gom hơn 3.000 thiết bị và đã tổ chức bàn giao 2.780 thiết bị, 2.000 SIM điện thoại đến tay người dân tham gia chuyển đổi số. Chương trình này không chỉ thể hiện tinh thần chia sẻ cộng đồng mà còn giúp những người yếu thế dễ dàng tiếp cận dịch vụ công trực tuyến và các tiện ích số.

Bàu Bàng tổ chức trao tặng thiết bị điện tử thông minh cho người dân

Nhằm đảm bảo tính toàn diện trong chuyển đổi số, Bình Dương đã thành lập 587 Tổ công nghệ số cộng đồng với 3.540 thành viên tại từng khu phố, ấp. Các Tổ này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho người dân, thúc đẩy ứng dụng các nền tảng số thiết yếu vào đời sống. Đồng thời, tỉnh cũng đã tổ chức chiến dịch “Đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người dân sử dụng dịch vụ, ứng dụng để phát triển kinh tế số, xã hội số” của Đội, Tổ, Nhóm Thanh niên tình nguyện tham gia chuyển đổi số cộng đồng năm 2024 trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Các tổ này, với sự tham gia, hỗ trợ của đội ngũ thanh niên tình nguyện, đã đến tận từng nhà để hướng dẫn người dân định danh và xác thực điện tử, tạo chữ ký số miễn phí, hỗ trợ mở tài khoản thanh toán ngân hàng, ví điện tử, tiền điện tử và thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến phổ biến, thiết yếu. Đặc biệt, các địa phương trên địa bàn thành phố Dĩ An đã triển khai xe lưu động, mang dịch vụ hành chính đến tận nơi cư trú, giúp người dân vùng sâu, vùng xa tiết kiệm thời gian và chi phí khi tiếp cận các dịch vụ công hiện đại, góp phần đưa chính quyền gần hơn với người dân.

Lãnh đạo các sở, ban, ngành, địa phương tham dự hội nghị Cập nhật Kiến trúc Chính quyền điện tử tỉnh Bình Dương phiên bản 3.0, hướng tới Chính quyền số

5. Những bước đi chiến lược hướng tới siêu đô thị

Chính quyền số tại Bình Dương không chỉ là một mục tiêu mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện, gắn liền với định hướng phát triển công nghiệp giá trị cao và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là công nghiệp bán dẫn. Trong bối cảnh sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính, tỉnh đã và đang nỗ lực vượt qua nhiều thách thức về hạ tầng, nguồn lực và quy trình để đảm bảo một chính quyền số hoạt động thông suốt, hiệu quả, đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Với sự quyết tâm và những giải pháp đồng bộ, Bình Dương đang từng bước hình thành một hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số và công nghiệp bán dẫn hiện đại, bền vững, đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và toàn vùng Đông Nam Bộ. Mặc dù còn nhiều thách thức phía trước, sự quyết tâm và những thành quả ban đầu là minh chứng cho tiềm năng phát triển bứt phá của tỉnh trong kỷ nguyên số, khẳng định vị thế dẫn đầu của mình.

Xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm và động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Bình Dương tiếp tục đặt mục tiêu xây dựng một xã hội số hiện đại, toàn diện, và nhân văn. Trên cơ sở những kết quả đạt được, tỉnh đã đề ra các phương hướng trọng tâm trong thời gian tới nhằm phát huy hiệu quả quá trình chuyển đổi số, hướng tới phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp. Các chương trình như hỗ trợ thiết bị thông minh thông qua tái sử dụng điện thoại cũ, triển khai tổ công nghệ số cộng đồng, và các mô hình xe lưu động sẽ được mở rộng để đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực tế, nhằm tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ số cho toàn dân, đặc biệt là những người dân ở vùng sâu, vùng xa và các đối tượng yếu thế. Đây được xem là giải pháp quan trọng giúp thu hẹp khoảng cách số giữa các khu vực trong tỉnh.

Đồng thời, Bình Dương sẽ tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng viễn thông, phủ sóng mạng Internet băng rộng, đặc biệt là vùng sâu vùng xa, hướng tới phổ cập Internet tốc độ cao cho mọi người dân. Mục tiêu phủ sóng 5G toàn tỉnh và mở rộng các điểm Wi-Fi công cộng tại khu vực công cộng, trường học, bệnh viện, và khu công nghiệp sẽ đảm bảo kết nối mạng liên tục, phục vụ hàng triệu lượt truy cập mỗi ngày. Công tác số hóa dữ liệu và phát triển các ứng dụng phục vụ đời sống người dân như y tế, giáo dục, giao thông, môi trường sẽ được đẩy mạnh, với trọng tâm là nâng cấp, bổ sung nhiều tính năng, tiện ích cho ứng dụng “Bình Dương Số”. Ứng dụng này dự kiến sẽ được tích hợp thêm các tính năng phục vụ y tế, giáo dục và giao thông thông minh, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các dịch vụ quan trọng trong cuộc sống hàng ngày.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số cũng là một ưu tiên hàng đầu, tập trung vào các đối tượng cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt là người lao động và người dân. Các chương trình tập huấn về kỹ năng số, kiến thức về Trí tuệ nhân tạo (AI) và ứng dụng thực tiễn trong công việc, đời sống sẽ được triển khai rộng rãi, tạo điều kiện để mọi người dân có một trợ lý ảo hỗ trợ, giúp việc hàng ngày. Bên cạnh đó, Trung tâm Phục vụ hành chính công một cửa đã được tổ chức thí điểm, sẽ tiếp tục được đầu tư, mở rộng, hiện đại hóa, nhằm đổi mới toàn diện về chất lượng phục vụ và mang lại sự tiện lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. Cổng dịch vụ công trực tuyến sẽ tích hợp thêm các dịch vụ hành chính công trực tuyến toàn trình, đảm bảo mọi thủ tục hành chính được xử lý nhanh chóng, minh bạch. Đặc biệt, mục tiêu trong thời gian tới là đạt tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn ở mức 100%, đáp ứng sự hài lòng tối đa của người dân và doanh nghiệp. Cuối cùng, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về an toàn thông tin cho người dân, doanh nghiệp sẽ được chú trọng, tiếp tục đào tạo, hướng dẫn kỹ năng số để đảm bảo mỗi người dân nhận biết và có kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh, tự bảo vệ tài khoản ký số, tài khoản thanh toán điện tử và cảnh giác tình trạng lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay.

Đặc biệt, trong khuôn khổ Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 790/QĐ-TTg ngày 16/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ), Bình Dương sẽ tập trung phát triển các khu chức năng, khu công nghiệp công nghệ cao và khu khoa học công nghệ chuyên biệt. Cụ thể, Bình Dương đã và đang hình thành hệ sinh thái khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo gồm 04 phân khu với quy mô trên 220 ha tại thành phố mới Bình Dương. Khu Công nghệ thông tin tập trung Bình Dương, quy mô 15,47 ha, nằm trong Công viên Giáo dục – Công nghệ 48 ha tại Vùng Khoa học công nghệ tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (tại Quyết định số 890/QĐ-TTg ngày 09/5/2025), là một phần quan trọng trong tổng thể Hệ sinh thái khoa học và công nghiệp của tỉnh. Những nỗ lực này không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn tạo môi trường thuận lợi cho ứng dụng các thành tựu của Chính quyền số.

Các khu vực này, cùng với các khu công nghiệp trọng điểm như Bình Dương Riverside, Cây Trường, Lai Hưng, Bàu Bàng mở rộng và khu công nghiệp cơ khí, sẽ cung cấp dư địa và không gian phát triển chiến lược cho một siêu đô thị mở rộng trong tương lai. Đây là những khu vực được quy hoạch chuyên sâu cho các ngành công nghiệp mũi nhọn như công nghệ 4.0, tự động hóa, robot, AI, và bán dẫn. Việc đầu tư mạnh mẽ vào các trung tâm nghiên cứu phát triển đạt chuẩn quốc tế, hệ thống phòng thí nghiệm trọng điểm và khu thử nghiệm công nghệ mới , cùng việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quy mô vùng và quốc tế, sẽ góp phần nâng cao mạnh mẽ tiềm lực khoa học và công nghệ, đặc biệt là khi liên kết chặt chẽ với các khu công nghiệp và doanh nghiệp FDI. Công viên Khoa học công nghệ 220ha tại Thành phố mới Bình Dương, với Trung tâm giáo dục đào tạo thông minh, sẽ là hạt nhân quan trọng trong việc nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ và sáng tạo công nghệ mới.

6. Kết luận

Với tầm nhìn chiến lược và những bước đi cụ thể, Bình Dương đặt quyết tâm tiếp tục là địa phương tiên phong trong chuyển đổi số và phát triển nhiều nội dung thiết thực trong xây dựng xã hội số. Các giải pháp được triển khai không chỉ nhằm nâng cao chất lượng sống của người dân mà còn khẳng định vai trò của ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong việc xây dựng một xã hội hiện đại, minh bạch và bền vững. Đặc biệt, trong bối cảnh kỷ niệm 45 năm thành lập ngành Khoa học và Công nghệ Bình Dương, và từ ngày 01/7/2025, Bình Dương sẽ sáp nhập vào TP. Hồ Chí Minh, những nền tảng Chính quyền số vững chắc, cùng với các định hướng phát triển khu công nghệ cao và khoa học công nghệ theo Quy hoạch tỉnh Bình Dương (Quyết định số 790/QĐ-TTg ngày 03/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050), sẽ là nguồn lực quan trọng để tiến bước vào một kỷ nguyên mới. Việc sáp nhập không chỉ đơn thuần là mở rộng địa giới mà còn là sự cộng hưởng chiến lược, nơi Bình Dương mang đến dư địa phát triển vượt trội, các khu chức năng công nghiệp công nghệ cao được quy hoạch bài bản, và nguồn lực sẵn có để thúc đẩy các ngành kinh tế mũi nhọn. Điều này sẽ góp phần hình thành một siêu đô thị đủ sức sánh vai các đô thị lớn trong khu vực và trên thế giới, nâng tầm vị thế và khả năng cạnh tranh của toàn vùng./.

Phạm Vương Hồng